Veel mensen die mijn eerdere blog hebben gelezen over emotionele verwaarlozing herkennen zich in de gevolgen ervan. Vaak hebben ze de vragenlijst ingevuld en verbazen ze zich erover op hoeveel vragen ze ‘ja’ antwoorden. Deze herkenning is een belangrijke aanwijzing dat je in je jeugd inderdaad te maken hebt gehad met emotionele verwaarlozing.

Harde woorden

Waar het lastiger wordt, is als het gaat over de ouders. Want wie hebben je emotioneel verwaarloosd? Meestal zijn dat je ouders. Dan klinkt zo’n term ineens wel erg hard en beschuldigend. Dan lijkt het heel wat om dat van je eigen ouders te zeggen. Misschien herinner je je ouders wel als heel lief. En zorgzaam. Hoezo hebben ze je dan verwaarloosd, ze hebben hun best gedaan!

De meeste ouders willen het beste voor hun kinderen

Vaak is dat ook zo. De meeste ouders houden veel van hun kinderen en willen het beste voor ze. En toch kan het gebeuren dat ze niet weten wat dat beste dan is. En dat ze essentiële zaken zoals emoties over het hoofd zien. Maar er zijn ook ouders die het niet goed bedoelen. Of ouders die er eigenlijk niet zo bij stil staan en gewoon doen wat hun eigen ouders deden.

Kortom: wie zijn die ouders, die hun kinderen emotioneel verwaarlozen. Wat doen ze en wat doen ze niet?

 

Ouders die moeite hebben hun hoofd boven water te houden

De ouders van Petra hadden het financieel moeilijk. Vader had een eigen bedrijf, maar het liep niet goed. Er moest meer geld binnenkomen en daarom besloten ze een sportkantine over te nemen. Elke middag en elke avond en in de weekeinden stonden ze daar achter de bar. Als Petra thuis kwam uit school was er niemand om haar op te vangen, te vragen hoe het geweest was of er op toe te zien dat ze haar huiswerk deed. Als ze er wel waren, waren ze te moe om veel aandacht aan haar te besteden. Gesprekken van haar ouders gingen vaak over geld en over het werk. Petra had het moeilijk op school en probeerde daar aandacht voor te krijgen. De reactie van haar vader? “We vinden allemaal wel eens iets moeilijk, je slaat je er maar doorheen”. Ze groeide eenzaam op.

Ook op andere gebieden dan geld kunnen ouders moeite hebben met het dagelijks leven. Als een van de kinderen bijvoorbeeld speciale aandacht nodig heeft door een lichamelijke of verstandelijke beperking kan er veel aandacht van de ouders naar de zorg voor dat kind gaan. De andere kinderen leren dan al snel dat ze hun ouders kunnen helpen door hun eigen gevoelens en behoeften binnen te houden.

 

Ouders die een slecht huwelijk hebben.

Een slecht huwelijk tussen de ouders kan veel invloed hebben op de kinderen. Spanningen in huis, ouders die elkaar dood zwijgen of ouders die openlijk ruzie maken: het brengt een sfeer met zich mee die een grote wissel op de kinderen kan trekken. Als de relatie tussen de ouders zoveel energie van ze vraagt, is er weinig aandacht voor de emotionele behoeften van de kinderen.

 

Ouders die zelf beschadigd zijn en moeite hebben met relaties

Er gebeuren nare dingen in het leven. Ook met mensen die zelf kinderen krijgen. Als je ouders dingen meemaakten die ze nooit hebben kunnen verwerken, dan kan dat grote invloed hebben op de relatie met hun kinderen. Het meemaken van oorlogssituaties, mishandeling en misbruik, ongelukken, verlating. Ouders kunnen verschrikkelijke dingen meegemaakt hebben waardoor ze moeilijk contact kunnen maken met hun eigen kinderen. Vaak komt daar ook nog iets bij van: “Niets van wat jij meemaakt kan ooit zo erg zijn als wat ik heb meegemaakt”. Een soort leedhierarchie. Waardoor je je schuldig kunt gaan voelen dat je uberhaupt om aandacht vraagt. En het dan dus maar binnen houdt.

 

Autoritaire ouders

Autoritaire ouders willen dat je ze  gehoorzaamt en willen daar geen discussie over. Punt. Terugpraten of wensen uiten die niet overeenkomen met wat zij willen komt je op zijn minst te staan op een uitbrander en als je niet uitkijkt  kun je een klap om je oren krijgen. Als je daarom huilt worden je ouders nog bozer en zeggen: “En nu ophouden met huilen, anders zal ik je eens iets geven om over te huilen”. Een strenge aanpak. Je leert ervan dat je ouders’ wil wet is en dat wat jij wil en voelt niet zo belangrijk is. Toch bedoelen deze ouders het goed. Vaak nemen ze de stijl van opvoeden van hun eigen ouders over zonder erbij na te denken wat het met henzelf heeft gedaan. En dus staan ze er ook niet zo bij stil wat het met hun kinderen doet.

 

Ouders die alles goed vinden

Dit lijken de ideale ouders. Ze stellen weinig tot geen regels, laten je je gang gaan en geven je in veel dingen je zin. De ouders van Kim waren zo. Met een mengeling van trots en minachting vertelt ze dat ze ‘alles gedaan kreeg’ van haar ouders. Dat lijkt heel fijn en deze ouders worden vaak als heel liefdevol gezien door hun kinderen. Maar eigenlijk doen deze ouders hun kinderen tekort. Kinderen hebben regels nodig, en grenzen. Als je ze die niet geeft , geef je daarmee de boodschap af dat je eigenlijk niet genoeg belangstelling hebt. Je stelt je niet stevig op, je laat het kind een beetje aan zijn lot over. Sommige ouders zijn bang dat hun kind ze niet aardig vindt als ze ‘nee’ zeggen, anderen willen het harde werk van opvoeden niet doen en zijn daarom zo makkelijk.

Dit type verwaarlozing wordt door het NJI ‘pedagogische verwaarlozing’ genoemd en heeft vaak tot gevolg dat je als volwassene discipline tekort komt. Je weet niet wat het is om jezelf regels op te leggen om door te zetten en iets te bereiken. Dat kan je een doelloos en zinloos gevoel geven. Je kunt je zelfs wat angstig voelen omdat je stevigheid mist.

 

Narcistische ouders

Narcistische ouders zijn een categorie apart. Zij bedoelen het níet goed, al zullen ze dat nooit toegeven. Deze ouders zijn voornamelijk met zichzelf bezig en zien hun kinderen nog het meest als verlengstuk van zichzelf. Alles wat jij goed doet dat heb je aan hen te danken. En op alles wat je verkeerd doet in hun ogen krijg je kritiek. Narcistische ouders hebben een voortdurende behoefte aan aandacht en bevestiging, voortkomend uit een diepe onzekerheid over zichzelf. Dat betekent dat gesprekken met je ouders voornamelijk over hen gaan. Als je iets vertelt over jezelf, toepen zij erover heen met iets van zichzelf dat nog veel erger, leuker, of beter was. Ze missen het vermogen tot empathie, dus aandacht en begrip voor jouw gevoelens is er niet.

Narcistische ouders verdragen geen kritiek, als je het waagt om iets te zeggen dat je ouder als kritiek op kan vatten krijg je ervan langs. Soms openlijk, maar meestal heel bedekt. Je krijgt een steek onder water waardoor je je rot voelt, maar het moeilijk aan te wijzen is wat er nou precies gebeurd is. En als je er iets van zegt ben je ‘overgevoelig’ of ‘kun je niet tegen een grapje’. Een narcistische ouder is nergens op aan te spreken, hij of zij ‘heeft het niet gezegd’, ‘je hebt het verkeerd onthouden’, niets is zijn of haar schuld en verontschuldigingen zal je nooit krijgen. Van een narcistische ouder kun je zwaar aan jezelf gaan twijfelen.

 

Goedbedoelende ouders die het zelf ook niet geleerd hebben

Dit is waarschijnlijk de grootste categorie. Ouders die houden van hun kinderen en zo goed mogelijk hun best doen. Maar die zelf niet weten dat ze weinig tot geen aandacht voor gevoelens hebben. Niet voor die van zichzelf en niet voor die van hun kinderen. Je moeder die je een kopje thee brengt als je eerste vriendje het heeft uitgemaakt en je huilend op je bed ligt. En daarna zegt: “Ach kind, geen hand vol maar een land vol”. Of als je ruzie hebt gehad op school en daarover vertelt en je vader zegt: “Die meid is het niet waard om je zo druk over te maken, ik zou het maar gauw vergeten”. Ze bedoelen het goed en ze willen je troosten, maar eigenlijk zeggen ze dat je je niet zo moet voelen.

Er is genoeg te eten, je krijgt leuke kleren en jullie doen met het gezin ook uitstapjes. Maar niemand praat over wat hij voelt, de moeilijkheden die je in vriendschappen kunt tegenkomen, wat je werkelijk belangrijk vindt in het leven. Het is gewoon geen onderdeel van het dagelijks leven.

 

Herken jij je ouders in een van bovenstaande beschrijvingen? Misschien heb jij dan te maken gehad met emotionele verwaarlozing. Mensen die te maken  hebben gehad met emotionele verwaarlozing hebben als volwassene specifieke problemen. Vul de vragenlijst ‘Emotionele verwaarlozing‘ in om te zien of jij jezelf in deze problemen en gevoelens herkent.